我的三分钱 Moje trzy feny (22/20)

Andrzej Zawadzki-Liang 09-06-2020

0 1 740

Jak co roku obradowała 中国人民政治协商会议 Ludowa Polityczna Konferencja Konsultatywna Chin (21-27.05.- ciało doradcze parlamentu – 2,151 delegatów) oraz 中华人民共和国全国人民代表大会 Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych (22-28.05. – parlament- 2,956 deputowanych). Tradycyjnie obrady odbywają się równolegle, dlatego też zyskały miano „Dwóch Sesji”. Sesje te mają miejsce tylko raz w roku, z reguły oba gremia debatują 10-14 dni. W tym roku, z przyczyn oczywistych, za sprawą epidemii, przesunięto obrady o 2 miesiące, a ich czas skrócono do 6 dni. Ale nie ta nieregularność będzie tematem niniejszego tekstu, ale samo zjawisko, najważniejsze wydarzenie w chińskim kalendarzu polityki wewnętrznej.

Czym są dokładnie „Dwie Sesje”?

Krótko mówiąc to wspólne, jednoczesne, równoległe obrady parlamentu i ciała, które można porównać do PRL-owskiego Frontu Jedności Narodu. Parlament jest formalnie najwyższym organem władzy państwowej. Jednocześnie jednak Konstytucja Chińskiej Republiki Ludowej ustanawia w preambule, że to Komunistyczna Partia Chin jest wiodącą siłą przewodnią i dla rządu, i dla społeczeństwa. Bez podania szczegółów zakresu tej “przewodniości”. To oczywiście zamazuje, zaciera granicę między pojęciem tego co jest państwem, a tego co partią. Nie mamy klarownej hierarchii kompetencji między parlamentem ChRL, a zjazdami, czy obradami Komitetu Centralnego KPCh. Które z tych ciał, który z tych organów jest ważniejszy? Nie mnie rozstrzygać takie zawiłości. Zwłaszcza, że sprawę komplikuje urząd premiera, który przewodniczy Radzie Państwa, czyli rządowi ChRL. Ministerstwa i agencje państwowe podlegają bezpośrednio rządowi. Ten zaś wraz ze wszystkimi ministerstwami i agendami podlega parlamentowi. I partii, która jest przewodnia siłą. Przede wszystkim partii. Bo jest ona przewodnią siłą. Mamy też w tej układance i Najwyższy Sąd Ludowy, i Najwyższą Prokuraturę Ludową. W systemie politycznym ChRL Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych jest oczywiście najwyższą władzą ustawodawczą. Jeśli zapytać zwykłego Chińczyka, jak ten system zależności działa, odpowie, że pozycję parlamentu w systemie i jego funkcje określa konstytucja, ale tak naprawdę za wszystko odpowiedzialna jest partia. Wiadomo przecież, że prawie każdy delegat, czy deputowany jest członkiem partii (przede wszystkim KPCh, choć są też w ChRL inne partie (!!!), o tym później). W takim razie kto w Chinach tworzy prawo? Odpowiedź na pytanie nie jest ani łatwa, ani prosta, ponieważ Chiny nie mają jasnego systemu rządów prawa. Zarówno Przewodniczący ChRL, jak i Rada Państwa mogą wydawać dyrektywy i zarządzenia, które mają moc prawną, moc ustawy. Zatem, czy źródłem prawa są decyzje podejmowane przez parlament? I tak, i nie. Tutaj zasadniczą rolę odgrywa znów Komunistyczna Partia Chin (ponad 90 milionów członków, największa organizacja polityczna na świecie). Jej „głową” jest Komitet Centralny, który odbywa posiedzenia formalne raz w roku, z reguły późną jesienią (parlament – normalnie – wczesną wiosną). KC KPCh w trakcie swoich obrad w pierwszej kolejności zajmuje się tematami, które następnie będą przedmiotem obrad parlamentu. Gronem kierującym KC jest Biuro Polityczne liczące 25 członków. Ale w tym gronie najważniejszy jest Stały Komitet Biura Politycznego KC KPCh liczący aktualnie 7 członków, w przeszłości nawet 11. Ten elitarny zespół podejmuje najważniejsze decyzje w państwie. Jego członkami są: Przewodniczący KPCh, a zarazem Sekretarz Generalny partii, premier, wicepremierzy, przewodniczący parlamentu i przewodniczący Konferencji Konsultatywnej. W przeglądzie tygodnia piszemy często o obradach Biura Politycznego i wspólnych posiedzeniach z Radą Państwa (rządem). To od decyzji Biura Politycznego zaczyna się żmudna ścieżka legislacyjna ustaw. Jaka zatem jest rola parlamentu? Jest – formalnie – najwyższą, najważniejszą instytucją państwową. Jego członkami są deputowani wybrani przez prowincjonalne/lokalne parlamenty/rady ludowe. Co ciekawe: w Chinach mamy do czynienia z wyborami bezpośrednimi, w których to obywatele sami, bezpośrednio w wyborach demokratycznych (tajnych) wybierają swoich reprezentantów do lokalnych władz. Ale ma to miejsce na poziomi wsi i gmin wiejskich. Na wszystkich wyższych szczeblach (miejski, powiatowy, prowincjonalny i wyżej) to delegaci wybierają deputowanych i delegatów. Niższe szczeble w hierarchii wybierają swoich przedstawicieli do wyższych szczebli, aż do parlamentu włącznie. Armia posiada przywilej autonomicznego wyboru własnych delegatów. Aż 72% deputowanych biorących udział w tegorocznych obradach parlamentu stanowili członkowie Komunistycznej Partii Chin. Choć z roku na rok coraz więcej w tym gremium miejsca na debatę w różnych zespołach i grupach roboczych, to nadal jednak wywiera on niewielki rzeczywisty wpływ na prawodawstwo. Przyjmuje on sprawozdania, raporty, plany przygotowane i przedstawiane przez premiera, rząd i inne najwyższe organy państwa. Zatwierdza regulacje, decyzje, ustawy podjęte przez Stały Komitet parlamentu zbierający się co dwa miesiące pomiędzy jego corocznymi sesjami.

Czym jest Ludowa Polityczna Konferencja Konsultatywna Chin? Pracuje nad tymi samymi dokumentami, którymi zajmują się deputowani w parlamencie. Tak jak w przypadku PRL-owskiego Frontu Jedności Narodu jej formalną funkcją jest stworzenie warunków dla reprezentacji głosów chińskich środowisk spoza kręgów Komunistycznej Partii Chin. Bowiem Chińska Republika Ludowa to państwo o systemie wielopartyjnym. Zaskoczenie?! Poza KPCh w Chinach Ludowych działa osiem małych partii lewicowych:

Rewolucyjny Komitet Chińskiego Kuomintangu
Chińska Liga Demokratyczna
Chińskie Stowarzyszenie Demokratycznej Budowy Państwa
Chińskie Stowarzyszenie Promowania Demokracji
Chłopsko-Robotnicza Demokratyczna Partia Chin
Chińska Partia Dążenia do Sprawiedliwości
Stowarzyszenie Naukowe Trzeciego Września
Demokratyczna Liga Autonomii Tajwanu,

które jeszcze przed rokiem 1949 (powstanie ChRL) wspierały rewolucję komunistyczną.

W obradach Konferencji Konsultatywnej biorą również udział przedstawiciele 中华全国总工会 Ogólnochińskiej Federacji Związków Zawodowych, 中华全国妇女联合会 Ogólnochińskiej Federacji Kobiet, związków i organizacji religijnych, organizacji społecznych, grup etnicznych (oficjalnie poza główną grupą etniczną Han wyróżnia się 55 mniejszości), a także reprezentanci biznesu, kultury i sztuki (na przykład słynny Jackie Chan). Konferencja jest zatem pluralistycznym (z chińską specyfiką) organem doradczym parlamentu, reprezentującym ogół chińskiego społeczeństwa. Pod koniec swojego życia był jej członkiem nawet ostatni cesarz Chin, 溥仪 Pu Yi. Dziś w tłumie delegatów błyszczą tu prezesi największych prywatnych holdingów, naukowcy, celebryci. Gremium to nie ma kompetencji decyzyjnych. Może ewentualnie sugerować rozwiązanie pewnych kwestii, pomóc znaleźć rozwiązania lepiej odpowiadające społecznemu zapotrzebowaniu.

Jakie znaczenie mają „Dwie Sesje”, równoległe obrady ogromnych gremiów, które de facto pełnią w systemie funkcje formalne, z ograniczonym wpływem na realne decyzje dotyczące państwa? W istocie to najważniejsze wewnętrzne wydarzenie polityczne w kalendarzu Chin. To jedyna okazja w roku spotkania się w jednym miejscu i czasie elit politycznych, decydentów, szefów odległych prowincji i sekretarzy komitetów partyjnych z każdego zakątka Państwa Środka. Dzieje się tu wiele za kulisami. Intensywnie pracują lobbyści. Analizuje się to co mówią wprost i co przemycają między wierszami prezydent, premier, ministrowie. O czym i o kim mówią i w jakim kontekście w kuluarach. Z kim się witają, a kogo ignorują. „Dwie Sesje” to teatr dla świata i ważna porcja informacji dla wtajemniczonych i bezpośrednio zaangażowanych. To wielkie okno na chińską politykę, ukazujące jej kluczowych graczy, przedstawiające priorytety na najbliższe miesiące, a także narzędzie konsolidowania społeczeństwa wokół celów przez państwo wyznaczonych.

Foto: Sina. Hostesy przed parlamentem.

W czasie „Dwóch Sesji” „oczy całych Chin spoglądają” na 人民大会堂 Wielki Pałac Ludowy, zlokalizowany w zachodniej części Placu 天安门 TianAnMen w Pekinie.

Foto: Chinanews

Został on wybudowany w rekordowym czasie 10 miesięcy (między październikiem 1958 a sierpniem 1959) dla uczczenia 10 rocznicy proklamowania Chińskiej Republiki Ludowej. Socrealistyczna koncepcja architektoniczna budynku miała w założeniu „odzwierciedlać ideę służenia ludziom”. Nad głównym wejściem, ponad 12 marmurowymi kolumnami widnieje godło narodowe ChRL. Wielki Pałac Ludowy to ponad 171,000 m2 powierzchni (24 boisk piłkarskich). Gmach mierzy 336 m długości z południa na północ, 206 m szerokości ze wschodu na zachód. Ma 46.5m wysokości. Pałac składa się z trzech skrzydeł. Za głównym wejściem znajduje się główna hall. Z niego poprzez 6 wielkich drzwi wejść można do wielkiego audytorium z charakterystycznym sufitem ozdobionym czerwoną gwiazdą. Na 3 poziomach w audytorium tym pomieścić się może ponad 10,000 osób (3,693 na pierwszym poziomie, 3,515 na balkonie, 2,518 na galerii i 300-500 na dostawkach). To największa sala plenarna na świecie. Odbywają się tu sesje plenarne Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych, Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej Chin, zjazdy Komunistycznej Partii Chin, mają miejsce inne wydarzenia rangi państwowej. Tu omawiane są żywotne kwestie polityczne i społeczne kraju. Z Sali plenarnej przejść można do Centralnego Holu (Great Hall), który jest miejscem uroczystego przyjmowania delegacji zagranicznych, głów państw odwiedzających Chiny, witanych tu przez Przewodniczącego ChRL. W asyście kompanii reprezentacyjnej chińskiej armii. Z Centralnego Holu można z kolei przejść do 300 sal konferencyjnych noszących nazwy chińskich prowincji oraz regionów autonomicznych i udekorowanych w sposób charakterystyczny dla danego regionu. Idąc w kierunku zachodnim, pokonawszy 62 stopnie prowadzące na drugie piętro, docieramy do słynnej Sali Bankietowej, która na powierzchni 7,000 m2 pomieścić może ponad 7 tysięcy osób. Tu wydawane są państwowe bankiety, oficjalne kolacje na ok. 5,000 osób. Spotykają się tu zaproszeni gości by celebrować np. święto narodowe, nowy rok, czy uczcić wizytę szczególnych gości. W południowym skrzydle budynku znajduje się zaplecze biurowe administracji Stałego Komitetu parlamentu. Najważniejsze pomieszczenia Wielkiego Pałacu Ludowego są udostępnione dla zwiedzających. Oczywiście w tych chwilach, kiedy nie odbywają się tam obrady, uroczystości, spotkania na najwyższym szczeblu.