Płatności w handlu zagranicznym: T/T, L/C, D/C, czyli jak płacić bez ryzyka

Andrzej Kamiński 10-08-2021

0 5 620

W artykule „Prosta weryfikacja chińskiego dostawcy – to możliwe!” przedstawiliśmy metody wstępnej weryfikacji (formalnej) potencjalnego dostawcy z Chin. Załóżmy, ze weryfikacja ta przebiegła pomyślnie i, ze na jej podstawie zdecydowaliśmy się na zakup określonego towaru. A skoro zakup – to i zapłata.

O tym w jaki sposób zapłacić chińskiemu dostawcy (nie tylko chińskiemu) traktować będzie dzisiejszy artykuł.

Najpierw zadamy dwa istotne pytania, które wyznaczą dwie osobne ścieżki niniejszego tekstu. A te pytania brzmią:

Jak można zapłacić, ale nie warto?
Jak można zapłacić bezpiecznie?

Ścieżka pierwsza to formy płatności takie jak:

przelew na prywatne konto osoby, a nie na konto firmowe,
przekazy Western Union i
inne jak moneygram czy PayPal.

Nie będziemy się zbyt długo nad tymi formami rozwodzić.

Dlaczego nie warto? Z uwagi na ryzyko związane z ich zastosowaniem, brak możliwości weryfikacji płatności (choćby kto jest beneficjentem). Te formy płatności co do zasady wykluczają możliwość dochodzenia swoich praw w przypadku jakichkolwiek problemów, składania jakichkolwiek reklamacji. W większości przypadków, gdy oferent, sprzedający proponuje taką formę płatności, obstaje przy tym, że to jedyna możliwa, należy założyć, że mamy do czynienia z działaniem nieuczciwym, oszustwem. Jedynym w zasadzie przypadkiem, kiedy możemy dopuścić takie niestandardowe z punktu widzenia działalności gospodarczej formy rozliczeń, są operacje związane z przesyłaniem wzorów. I to w kwotach nie przekraczających kilkadziesiąt złotych.

Ścieżka druga obejmuje następujące formy płatności (kolejność zgodna z ich „popularnością”, częstotliwością stosowania):

telegraphic transfer (T/T) – przelew telegraficzny
Letter of Credit (L/C) – akredytywa
Documentary Collection (D/C) – inkaso

Transfer telegraficzny (z ang. Telegraphic Transfer), w skrócie T/T, to po prostu przelew. Jest to najczęściej używana metoda płatności w handlu międzynarodowym. Swoją popularność zawdzięcza swojej prostocie. Kiedy na fakturze wystawionej przez sprzedawcę otrzymujemy dane do wpłaty (nazwę banku, numer konta bankowego oraz SWIFT) i kiedy jesteśmy pewni, że chcemy dokonać przelewu na konto sprzedawcy, zlecamy przelew środków w naszym banku. Najczęściej poprzez stronę internetową naszego banku. Chińscy dostawcy najczęściej proponują rozliczenie z użyciem płatności T/T w modelu 30/70: 30% ustalonej kwoty przesyłamy jako potwierdzenie złożenia zamówienia, a zarazem jako zaliczkę na poczet tego zamówienia, a pozostałe 70% wpłacamy po otrzymaniu dokumentów potwierdzających dokonanie przez sprzedającego wysyłki towaru (powinien wśród nich znaleźć się zatem i list przewozowy).

Pamiętajmy jednak: Przez swoją prostotę i w zasadzie brak zabezpieczeń płatność w formie T/T może również stanowić pole do nadużyć. Czasem firma chińska nie podaje numeru konta firmowego, ale dane konta osoby prywatnej w celu uniknięcia podatków. Należy zawsze pamiętać o weryfikacji kontrahenta i przelewać pieniądze tylko do zaufanych partnerów. T/T zdecydowanie nie jest bezpieczna forma płatności w przypadku pierwszych transakcji z zupełnie nieznanymi nam kontrahentami.

Letter of Credit, w skrócie L/C, czyli po polsku akredytywa – to z kolei chyba najbezpieczniejsza (oprócz osobistego zawiezienia walizki pieniędzy i odebrania towaru) metoda dokonywania płatności za towar. To metoda bezpieczna i dla sprzedającego i dla kupującego.

Polega ona w skrócie na pisemnym zobowiązaniu banku kupującego do przekazania środków bankowi sprzedającego w momencie, gdy bank kupującego otrzyma w określonym czasie (trwania akredytywy) wszystkie dokumenty, które zostały wskazane w umowie (w warunkach akredytywy).

Banki są tu gwarantami dla obu stron, że transakcja, po spełnieniu uzgodnionych warunków, zostanie zrealizowana. W przypadku złamania, lub niespełnienia określonych warunków, bank kupującego nie uwolni środków. Bank kupującego jest instytucją weryfikowalną dla banku sprzedającego, transakcja dokonywana jest w zamkniętym, zabezpieczonym systemie, istnieją możliwości dodatkowego ich zabezpieczenia i ubezpieczenia. Dla sprzedającego ważne jest miedzy innymi, że akredytywa potwierdza z góry nasze, jako importera, kupującego, możliwości finansowe. Z góry wiadomo, że dysponujemy środkami, by kupić to, co zamawiamy (w przypadku T/T to nie jest takie oczywiste).

W połowie lat 90. XX wieku akredytywa była dla firm prywatnych niemal niedostępna. Udzielał jej w zasadzie jedynie Bank Handlowy. Dziś to jeden z serwisów dostępnych w większości poważnych banków działających w Polsce. W większości przypadków możemy ją otworzyć za pośrednictwem formularzy dostępnych na stronie banku.

A generalnie wygląda to tak:

Jako Kupujący / importer musimy dysponować odpowiednią kwotą, która pozwala pokryć koszt nabywanego towaru wraz z kosztami samej akredytywy (stosunkowo niewielkimi). Środki te mogą pochodzić z naszego konta gotówkowego, ale – i to częste praktyczne rozwiązanie – mogą być częścią naszego kredytu w danym banku.
Korzystając z ustandaryzowanego międzynarodowo arkusza akredytywy przedstawiamy bankowi swojemu (kupującego) i bankowi naszego kontrahenta warunki transakcji. Jest tu oczywiście miejsce na określenie rodzaju towaru, jego ilość i ogólna wartość. Ale najważniejsza częścią arkusza jest działa „Warunki Akredytywy”. Tu określamy szczegółowe warunki, które musi spełnić sprzedający, by otrzymać zapłatę. A jest to ilość (zawsze zakładamy jakieś procentowe widełki typu +/-5%, bo przecież możemy odrzucić „wady”, albo nabyć „nadprodukcje”), cena (w określonej walucie) i wartość (ta waha się zgodnie z widełkami założonymi dla ilości), czas wysyłki, wszystkie dokumenty, które musimy uzyskać, by zaimportować określony towar, rodzaje certyfikatów i badań laboratoryjnych, które towary dla nas musza przejść i uzyskać, świadectwa jakości, raporty firm kontrolnych, etc., etc. W „Warunkach Akredytywy” możemy umieścić naprawdę wszystko czego nam trzeba, bez czego możemy mieć problemy formalne z wejściem na obszar celny UE.
Sprzedający sprawdza zapisy dotyczące akredytywy i jeśli nie ma zastrzeżeń jako kupujący dajemy swemu bankowi instrukcje otwarcia akredytywy. Nasz bank wysyła teleksową wiadomość do banku sprzedającego i potwierdza mu: jeśli zostaną spełnione warunki określone w niniejszej akredytywie, to do dnia tego i tego wyślemy na konto Waszego klienta określoną kwotę pieniędzy. Bank sprzedającego informuje naszego kontrahenta, że otworzyliśmy na jego rzecz akredytywę.
Sprzedający wykonuje dla nas zlecenie (produkuje towar, pakuje i wysyła tak, jak zostało to określone w akredytywie: samolotem, pociągiem, statkiem), zbiera skrupulatnie cały zestaw dokumentów, który został określony w warunkach i przekazuje komplet do swojego banku.
Bank sprzedającego sprawdza czy wszystkie dokumenty wymagane zostały dostarczone, a potem zestaw oryginałów wysyła poczta kurierską do naszego banku.
Otrzymujemy ze swojego banku informację o doręczeniu dokumentów. Zazwyczaj zostajemy zaproszeni przez naszego opiekuna, by rzucić okiem i sprawdzić, czy dokumenty nie zawierają jakichś błędów.
Odwiedzamy bank, weryfikujemy. Potwierdzamy zlecenie płatności.
Środki z naszego konta zostają uwolnione na rzecz sprzedającego. Nasz bank przesyła nam kurierem, lub przekazuje w siedzibie banku zestaw oryginalnych dokumentów, które upoważniają nas do podjęcia towaru z lotniska, portu, dokonania odprawy celnej, etc.

Punkt drugi z wymienionych powyżej ma kluczowe znaczenie. Warunki akredytywy i ich wypełnienie przez Sprzedającego muszą być „sprawdzalne” przez Bank.

Najczęściej Sprzedający jest zobowiązany do przedłożenia kompletu dokumentów, którymi w przypadku importu mogą być faktury, listy pakowe oraz oryginały konosamentu. Te dokumenty poświadczają, że Sprzedający wywiązał się ze swych zobowiązań kontraktowych – przygotował i wysłał towar, za co należy mu się zapłata.

Z powyższego powodu akredytywa chroni pieniądze importera i gwarantuje terminową wysyłkę towaru, ale nie gwarantuje jego jakości.

Wielu początkujących importerów mylnie traktuje L/C jako 100% zabezpieczenie transakcji z dostawcą chińskim. Akredytywa to wyłącznie narzędzie dotyczące uregulowania zobowiązań finansowych, jest bez wątpienia najlepszym dostępnym sposobem dokonywania płatności w handlu zagranicznym. Ale jeśli założymy, ze import to działanie, które można realizować wyłącznie zdalnie, bez większego zaangażowania sił i środków, możemy zderzyć się z sytuacja, kiedy to załadowca wyśle nam – w ustalonym terminie, ilościach, etc. – towar dramatycznie różniący się jakościowo od tego co zamówiliśmy. Akredytywa nie jest narzędziem służącym kontroli jakości. To zupełnie innych obszar działania, o którym napiszemy niebawem.

Pamiętać trzeba, że akredytywa to usługa bankowa, a zatem koszty. W przypadku „dojrzałego” importu, czyli liczonego w setkach tysięcy dolarów, stosunkowo niewielkie, w przypadku mniejszych operacji warto o nich pamiętać, uwzględniać w kalkulacjach. Akredytywa wiąże się z utrzymywaniem linii gwarancyjnej, wszelkie zmiany w akredytywie wiążą się z dodatkowymi kosztami (150-300 dolarów za każdą zmianę). Procedury związane z akredytywami zajmują też sporo czasu. O tym też warto pamiętać.

Inkaso dokumentowe (documentary collection w skrócie D/C). To poniekąd uproszczona wersja akredytywy. Również w tym przypadku środki pieniężne są wydawane w zamian za dokumenty.

Jest to stosunkowo łatwy i tani sposób rozliczeń (o wiele tańszy niż akredytywa).

Inkaso dokumentowe jest formą rozliczeń transakcji handlowych inicjowaną przez eksportera, który zleca bankowi wydanie importerowi za pośrednictwem jego banku dokumentów handlowych. Dokumenty mogą zostać wydane w zamian za zapłatę (inkaso gotówkowe) lub zabezpieczenie przyszłej zapłaty poprzez akcept weksla (inkaso akceptacyjne).

Przedmiotem inkasa dokumentowego mogą być takie dokumenty handlowe jak: faktury, listy przewozowe (np. konosament), listy pakowe, certyfikaty – wraz z dołączonymi dokumentami finansowymi.

JAK TO DZIAŁA?

Eksporter wysyła towar do importera.
Eksporter składa w banku dyspozycję pobrania opłaty od importera oraz dokumenty handlowe, np. uprawniające do odbioru towaru.
Bank eksportera kontaktuje się z bankiem inkasującym i przekazuje mu dokumenty.
Bank inkasujący kontaktuje się z importerem w celu wykupienia przez niego inkasa.
Importer otrzymuje od banku inkasującego dokumenty w zamian za płatność.
Bank inkasujący przesyła płatność do banku eksportera.
Bank eksportera przekazuje należność eksporterowi.

Inkaso dokumentowe to – zwłaszcza w dzisiejszych czasach – narzędzie niosące pewne ryzyko dla sprzedającego. Jeśli importer zbankrutuje po dacie wysyłki, eksporter może znaleźć się w kłopocie. W przypadku akredytywy takie ryzyko nie ma miejsca. Środki na zakup towaru spełniającego określone warunki zabezpieczony jest przez rozpoczęciem jakichkolwiek działań z obu stron.