Dynastia Xia – legendarne początki chińskiej cywilizacji

Milena Świeboda 28-04-2021

0 1 432

Dziś rozpoczynamy cykl, który planowany był od lat, ale wymagał dla swej realizacji pojawienia się właściwej osoby. Chcemy Państwu przybliżyć historię Chin poprzez chronologiczne przedstawienie chińskich dynastii. A możemy to uczynić dzięki energii Mileny Świebody, która podjęła się tego trudnego zadania. Zatem cofamy się do owianych legendą prapoczątków Chin, ponad 4 tysiące lat temu i zaczynamy opowieść o państwie, które przeżywało wzloty i upadki, a które – czego jesteśmy świadkami – ma ambicje powrotu do czasów świetności, ale w zupełnie nowej formie.

Według chińskich podań i legend, dynastia Xia rozpoczyna wielowiekową tradycję dynastyczną w Państwie Środka, która trwała z przerwami aż do początków ubiegłego stulecia. Okres jej panowania datuje się w przybliżeniu na ok. XXI/XX wiek p.n.e.

Obszar (domniemany) państwa Xia na mapie współczesnych Chin

Istnienie dynastii Xia pozostaje kwestią sporną. Jej dzieje zostały odnotowane w licznych chińskich klasykach, m.in. w „Zapiskach historyka” Sima Qiana oraz „Kronikach bambusowych”, brak jest jednak pisemnych źródeł wywodzących się bezpośrednio z okresu Xia. Zabytki piśmiennictwa następnej dynastii Shang również milczą na temat jej poprzedników. Brak jest zatem bezpośredniego połączenia – pierwsze oficjalne, pisemne wzmianki o Xia pojawiają się dopiero za dynastii Han, czyli ponad tysiąc lat po jej rzekomym upadku.

„Zapiski historyka” to kronika autorstwa Sima Qiana z okresu dynastii Han. Stworzyła podwaliny pod rozwój chińskiej historiografii.

Tradycyjna chińska historiografia wskazuje na bezpośredni związek pomiędzy istnieniem dynastii, a wykopaliskami w prowincji Henan, gdzie odkryto pozostałości kultury Erlitou. Szacowany wiek odkrytej osady pokrywa się z późnym okresem panowania władców Xia. Ponadto, wykopaliska archeologiczne ukazały istnienie rozbudowanego centrum politycznego o wysokiej organizacji społecznej. Wielu chińskich historyków utożsamia to odkrycie ze stolicą legendarnej dynastii. Zagraniczni badacze zwracają jednak uwagę na brak źródeł pisanych kultury Erlitou, co pozostawia istnienie Xia w sferze mitów i domysłów.

Stanowisko archeologiczne w prowincji Henan, Yanshi.

Za prekursora dynastii uznaje się Wielkiego Yu. Jak podają legendy, Państwo Środka nawiedzały dewastujące powodzie, niszcząc domostwa i pola uprawne mieszkańców. Zdesperowany władca nakazał jednemu ze swoich poddanych, mężczyźnie o imieniu Gun, uporać się z męczącym problemem. Gun spędził dziewięć lat konstruując system tam i wałów przeciwpowodziowych. Niestety, pomimo ciężkiej pracy i starań, woda przedarła się przez zapory, dokonując jeszcze większych szkód. Wówczas władca nakazał stracić Guna, a zadanie przekazał jego synowi, Yu. Yu spędził kolejne trzynaście lat na udrażnianiu rzek i odprowadzaniu nadmiaru wody do morza, ostatecznie wykonując zadanie i przynosząc spokój dolinie Rzeki Żółtej. Zgodnie z ówczesnym zwyczajem, władca na swojego następcę powinien wybrać człowieka prawego i pełnego cnót. Taki zaszczyt przypadł właśnie Yu, zwanym od tej pory Wielkim. W tradycji konfucjańskiej okres panowania pierwszych władców dynastii Xia to czas dobrobytu i pomyślności, a sam Wielki Yu uchodzi za archetyp władcy idealnego.

Wielki Yu ustanowił rządy dziedziczne, przekazując władzę swojemu synowi, Qi. Zgodnie z „Zapiskami historyka”, wyróżniamy ogółem siedemnastu władców Xia. Ostatni panujący dynastii, Jie, był całkowitym przeciwieństwem jej założyciela: zdemoralizowany, nieuczciwy, ze słabością do wykwintnych tortur. W zabawach towarzyszyła mu równie okrutna konkubina, Mo Xi, a zauroczony władca spełniał każde jej życzenie. Specjalnie dla niej nakazał wybudować jezioro wypełnione winem, nad którego brzegiem para urządzała tańce i orgie. Mo Xi szczególnie lubiła oglądać, jak upojeni alkoholem służący tracili przytomność i topili się w winie jeden za drugim. Brak zainteresowania sprawami państwa i niemoralny tryb życia stały się przyczyną zguby Jie. Jego państwo zostało podbite przez rosnące w siłę królestwo Shang. Shangowie inwazję uzasadniali wolą bogów, którzy niepocieszeni poczynaniami władcy Xia odebrali mu mandat niebios, co było równoznaczne z utratą prawa do sprawowania władzy.

Źródła: