Historia

Epoka Trzech Królestw – wojna o hegemonię nad Chinami

Brak stabilizacji politycznej, konflikty wewnętrzne i brutalne zmagania o przejęcie tytułu cesarza sprawiły, że Epokę Trzech Królestw uznaje się za jeden z mroczniejszych okresów chińskiej historii. Kolejne kampanie wojenne potęgowały nieskuteczność wdrażanych środków zaradczych, powodując regres gospodarczy na niespotykaną wcześniej skalę. Co ciekawe, pomimo ogromu przemocy i destrukcji, który cechował ten okres, Epoka Trzech Królestw funkcjonuje we współczesnej świadomości jako czas próby odzyskania pokoju i zachowania najważniejszych wartości.

Wraz ze słabnięciem pozycji władców dynastii Han rozpoczął się okres zażartej walki pomiędzy generałami o terytorium i kontrolę nad cesarstwem. W efekcie walk wyłoniły się trzy twory, państwa-cesarstwa:

  • Shu,
  • Wei oraz
  • Wu

Każde z trzech pretendowało do uzyskania najwyższego, cesarskiego tytułu (wszyscy trzej władcy samozwańczo ogłosili się cesarzami), aczkolwiek w tradycji historycznej uznaje się wyłącznie zwierzchnictwo Shu. Shu było rządzone przez potomka cesarza Han, także reprezentowało swego rodzaju ciągłość dynastyczną.

Podział terytorialny w Epoce Trzech Królestw.

Ten konkretny okres w chińskiej historii nabrał bardziej „podniosłego” wydźwięku wraz z ukazaniem się powieści „Opowieść o Trzech Królestwach”. To dzieło autorstwa Luo Guanzhonga żyjącego i tworzącego w okresie dynastii Ming. Luo opowiada w nim o zmaganiach przedstawicieli trzech frakcji, którzy walczą między sobą o dominację. Powieść zaliczana jest do kanonu chińskich klasyków i wywarła ogromny wpływ na sposób postrzegania zarówno samej epoki, jak i jej głównych postaci, reprezentantów. Krytycy zarzucają „Opowoeści o Trzech Królestwach” gloryfikowanie i zniekształcanie przeszłości, gdyż świat przedstawiony przez Luo Guanzhonga wcale nie przypomina brutalnej rzeczywistości Epoki Trzech Królestw: jest syntezą źródeł historycznych oraz legend i podań.

Wszystkie trzy królestwa podejmowały próby naprawy gospodarki. Masowo zakładano tzw. kolonie rolnicze (zarówno wojskowe, jak i cywilne), które były kontrolowane przez rząd centralny. Szczególnie państwo Wei wiodło prym w próbach uzdrowienia rolnictwa: w efekcie znacznie zwiększono wydajność i ogólną wielkość produkcji żywności. Gromadzono zapasy jedzenia, pożytkowane podczas kampanii wojskowych: do jednych ze strategii militarnych Wei należało branie przeciwników głodem. Niestety, w ogólnym rozrachunku, żadne środki naprawcze nie były w stanie polepszyć stanu targanej wojnami gospodarki. Kryzys ówczesnej sytuacji oraz ogólne warunki bytowe najlepiej uzmysławia fakt, że konieczny był powrót do gospodarki naturalnej i …handlu wymiennego. Chłopi masowo uciekali na południe, stawali się dzierżawcami lub łączyli w grupy zbójeckie. Istniejące nierówności społeczne wyłącznie się pogłębiały, a konflikt pomiędzy rządem centralnym a właścicielami ziemskimi zaostrzał.

Wśród trzech królestw niekwestionowaną pozycję hegemona należy przyznać państwu Wei, rządzonemu przez Cao Cao. Połacie Wei rozciągały się w centralnej części Chin, obejmując wschodnio-północną ich część. Cao Cao był jednym z generałów dynastii Han. Swoją pozycję ugruntował w czasie Powstania Żółtych Turbanów, wspinając się po kolejnych szczeblach dworskiej drabiny. W 198 roku n.e. Cao Cao przejmuje kontrolę nad cesarzem Xian, otrzymując jednocześnie tytuł Zbawcy Cesarstwa.

Cao Cao jest jedną z najbardziej kontrowersyjnych postaci w chińskiej historii i kulturze. Obecna narracja historyczna przedstawia go jako człowieka pozbawionego moralności i wszelkich skrupułów, który swoim okrucieństwem prześcignął takich tyranów jak Qin Shihuang, czy minister Li Si. Ten „archetyp antagonisty” został ugruntowany w czasach dynastii Ming, za sprawą powieści Luo Guozhanga. W rzeczywistości Cao Cao nie różnił się metodami działania ani moralnością od swoich przeciwników, a jego spryt i polityczny geniusz zostały przesłonięte opowieściami o niezliczonej liczbie jego faktycznych i domniemanych występków.

Przebiegły charakter Cao Cao najlepiej uosabia jeden z przypisywanych mu cytatów: „Wolałbym raczej zdradzić świat, niż czekać i patrzeć jak świat zdradza mnie” / Kadr z telewizyjnej dramy „Romans Trzech Królestw”.

 

Państwo Shu zajmowało obszar dzisiejszego Syczuanu. Na jego czele stał Liu Bei, pochodzący z ubogiej rodziny potomek cesarza Han. W 221 roku n.e. ogłosił się cesarzem. Przewaga państwa Shu leżała w osobie głównego doradcy dworskiego, Zhuge Lianga, którego geniusz i zręczne umiejętności rządzenia państwem utrzymywały kraj w stanie stabilnej prosperity aż do jego śmierci. Dzięki polityce Zhuge Lianga Liu Bei zdołał podbić okoliczne plemiona tubylcze, rozszerzyć politykę ekspansji oraz neutralizować ataki silniejszego Wei.

Liu Bei, Zhang Fei i Guan Yu składają przysięgę w Brzoskwiniowym Sadzie, ślubując wierność dynastii Han.

Liu Bei stanowi swoistą przeciwwagę dla Cao Cao, prezentując postać władcy mądrego, skromnego i praworządnego. Zazwyczaj towarzyszą mu jego wierni przyjaciele, Zhang Fei i Guan Yu. Wszystkie trzy postacie zyskały popularność dzięki dziełu Guozhanga. „Opowieść o Trzech Królestwach” w kolejnych wiekach inspirowała twórców nowych powieści, sztuk teatralnych, a dziś twórców seriali telewizyjnych i gier wideo (jak na przykład “Total War: Three Kingdoms”).

Po śmierci Liu Beia władzę w państwie Shu przejął jego nieudolny syn, Hou Zou. Człowiek ten nie posiadał żadnych kwalifikacji do rządzenia państwem, także Shu było w stanie utrzymać się tylko i wyłącznie dzięki zręczności Zhuge Lianga. Po nagłej śmierci doradcy w 234 roku nastąpił nieunikniony finał: w 263 roku Shu zostało podbite przez Wei. Hou Zou poddał stolicę bez walki, a sam został wzięty w niewolę.

Zhuge Liang często stawiany jest obok takich geniuszy militarnych jak Sunzi. Podczas kolejnych wieków jego postać stopniowo nabierała bardziej fantastycznego charakteru, nabywając nadnaturalne umiejętności.

Królestwo Wu władane było przez generała Sun Quana. Na dużym obszarze tego królestwa żyły ludy niechińskie, reprezentujące znacznie niższy poziom rozwoju cywilizacyjnego. Znakomicie rozwijało się tutaj rolnictwo, co sprzyjało wzrostowi gospodarczemu tego regionu. Z czasem przekształcił się on w najważniejszy obszar ekonomiczny Chin. Wu zostało zagarnięte przez Wei w 280 roku, a wraz z jego podbiciem rozpoczyna się okres tymczasowego zjednoczenia Chin.

Cao Cao nigdy nie było dane urzeczywistnić swojego największego marzenia, tj. uzyskać tytułu cesarza. Ten zaszczyt przypadł dopiero jego synowi, Cao Pi, kilka lat po śmierci ojca. Jednakże, ród Cao bardzo szybko traci na znaczeniu na rzecz rodu Sima. W 265 roku Sima Yan, główny doradca państwa, organizuje przewrót i tworzy własną, nietrwałą dynastię Jin.

Tekst: Milena Świeboda

Źródła zdjęć:

  1. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Three_Kingdoms.png#/media/File:Three_Kingdoms.png
  2. https://www.gushiciku.cn/dl/0pbCS/zh-tw
  3. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Zhuge_Liang_scth.jpg#/media/File:Zhuge_Liang_scth.jpg

Źródła: „Historia Chin” Autor: Witold Rodziński

Redakcja: Leszek B. Ślazyk

e-mail: kontakt@chiny24.com

© 2010 – 2021 www.chiny24.com

Twierdza Chiny Twierdza Chiny

Milena Świeboda

Studentka sinologii, pasjonatka kultury chińskiej ze szczególnym zamiłowaniem do historii i literatury.

Related Articles

Back to top button