Uczciwy rozwój, cz.4

Dział IV Perspektywa rządowa

Rozdział 11 Równowaga między równością a efektywnością w planowaniu miast

Oba te pojęcia są od siebie wzajemnie zależne. Wśród ekonomistów zachodnich funkcjonują różne definicje efektywności i różne opinie na temat tego, które z tych pojęć jest ważniejsze. Na przykład Keynes i Okun uważają, że wolny rynek ani nie doprowadzi do równości, ani nie osiągnie efektywności.

Planowanie miejskie jest jednym z najważniejszych zdań władz miasta. Muszą one w możliwe najlepszy sposób wykorzystywać dostępne zasoby ludzkie, materialne i ekonomiczne. Powinny brać pod uwagę nie tylko rozwój ekonomiczny, ale również społeczny. Pierwsze wymaga położenia nacisku na efektywność a drugie na równość. Często trudno je ze sobą pogodzić. Weźmy na przykład proces podejmowania decyzji o nowej inwestycji miejskiej, Jeśli ma być podejmowany na uczciwych zasadach (równy dostęp obywateli do założeń i prawo do wyrażania opinii), to cierpi na tym efektywność inwestycji (większe zasoby finansowe i ludzkie na etapie planowania, opóźnienie wykonania inwestycji, itp.)

Ponieważ Chiny są wciąż na wczesnym etapie rozwoju ekonomicznego, podstawowym celem urbanizacji jest osiąganie wzrostu gospodarczego i bogacenia się społeczeństwa. To oczywiście nie pozostaje bez wpływu na relacje między równością i efektywnością. W teorii władze miasta planują rozwój infrastruktury miejskiej tak by zagwarantować, że odbywa się on w sposób rozsądny i odpowiadający potrzebom mieszkańców. Jednakże praktyka ekonomii rynkowej i zachowań deweloperów goniących za zyskiem doprowadziła do wielu negatywnych zjawisk. Zabiera się zbyt dużo gruntów rolnych pod zabudowę miejską, która jest zbyt gęsta i nie uwzględnia wymaganych prawe obszarów zielonych. Ponieważ ziemia (a dokładniej je dzierżawa deweloperom) jest jednym z głównych źródeł przychodu departamentów miejskich, to przymykają one często oko na te karygodne zachowania deweloperów. Innym problemem jest ocenianie skuteczności władz miejskich wyłącznie na podstawie wskaźników PKB, bez brania pod uwagę rozwoju społecznego. Wciąż panuje przekonanie, że rozwój ekonomiczny w automatyczny sposób rozwiąże kwestie równości społecznej, co niestety nie sprawdza się w praktyce.

W związku z wprowadzeniem nowej strategii zrównoważonego rozwoju przedefiniowania wymagają mechanizmy planowania miejskiego. Musi ono brać pod uwagę zarówno czynnik fizyczny (budynki, infrastruktura) jak i czynnik ludzki (życie w zgodzie z naturą i innymi ludźmi, dostęp do informacji o planowanych inwestycjach w mieście, itp.) Władze miasta muszą też reagować na szybko zmieniające się otoczenie i warunki. Wchodzą w życie nowe technologie (internet rzeczy, drukowanie 3D budynków, zielona energia, robotyzacja, nowe materiały, itp.) które wymuszają modyfikowanie starych planów. Zbytnie koncentrowanie się na osiąganiu efektywności ekonomicznej mocno nadwyrężyło zasoby naturalne i ludzkie w miastach.

Autor proponuje skoncentrować się na idei zrównoważonego rozwoju miast. Jej podstawowe elementy to:

Zrównoważony rozwój ekonomiczny w miastach. Zamykanie molochów o niskiej wydajności i dużym zużyciu surowców naturalnych; wspieranie sektora małych i średnich firm; standaryzacja cen na rynku nieruchomości; tanie budownictwo mieszkaniowe dla osób o niskich przychodach; propagowanie modelu rodzinnego 2+2 (sic!)

Zwiększony nacisk na uczciwy rozwój społeczny. Zwiększenie udziału mieszkańców w procesach planowania miejskiego; zwiększenie inwestycji w infrastrukturę publiczną; wprowadzanie regulacji chroniących prawa mieszkańców

Większe nakłady na kulturę. Ułatwić dostęp do infrastruktury kulturalnej w miastach; kontrola nad negatywnymi zjawiskami w Internecie (trolle, hejt); promowanie różnorodnych treści kulturowych; zagwarantowanie równego dostępy do dóbr kultury.

Rozwój przyjazny dla środowiska. Wspieranie rozwiązań wykorzystujących zieloną energię; budowanie z materiałów przyjaznych środowisku; tworzenie regulacji chroniących środowisko naturalne, np. poprzez zwiększone opłaty za ścieki przemysłowe, emisję CO2, itp.

Lepsze zarządzanie. Wyznacznikami usprawnionego zarządzania miastem są: zwiększone inwestycje w infrastrukturę publiczną (transport, ścieki); powołanie instytucji koordynujących udział mieszkańców w planowaniu miejskim; stworzenie systemu nadzoru czuwającego nad prawidłowym przebiegiem procesów planowania; zaproszenie do współpracy organizacji pozarządowych.

Optymalizacja zarządzania przestrzenią miejską. Nowoczesne technologie takie jak Internet i telepraca zmieniają sposób w jaki ludzie żyją i pracują. Planowanie przestrzeni miejskiej powinno nadążać za tymi zmianami. Należy zmaksymalizować wykorzystanie gruntów pod zabudowę miejską i uwzględniać potrzeby ludzkie w zakresie pracy i mieszkań by uniknąć budowania miast -duchów. Zalecana jest współpraca między miastami w celu lepszego wykorzystania dostępnych zasobów i już istniejącej infrastruktury. Rząd i firmy powinny współpracować w zakresie budowy sieci teleinformatycznych łączących miasta.

Rozdział 12 Uczciwy rozwój: Tworzenie ekologicznego systemu zarządzania na terenach wiejskich

Wraz z likwidacją systemu komun ludowych w Chinach postanowiono o powołaniu władz lokalnych i komitetów lokalnych wybieranych przez miejscową ludność w demokratycznych wyborach. Ten system, w którym urzędnicy lokalnych władz reprezentują rząd krajowy a urzędnicy komitetów reprezentują mieszkańców wsi miał pokazać szacunek państwa dla struktur lokalnych i zachęcić obywateli do włączania się we współrządzenie. Jednakże oddzielenie administracji państwowej od lokalnej polityki, różnorodność warunków życiowych i obyczajów mieszkańców wsi i masowy odpływ ludności do ośrodków miejskich stworzył wiele problemów.

Rola władz lokalnych zmieniła się w ostatnim czasie. Po skasowaniu podatków rolnych i różnorodnych subsydiów oraz wprowadzeniu reform status tych władz zmienił się z organu zbierającego pieniądze na organ udzielający pożyczek. „Wycofanie się” władz lokalnych z bezpośredniego zarządzania zmusiło komitety lokalne do przejęcia całej odpowiedzialności za samozarządzanie, co przy braku wiedzy i umiejętności w tym zakresie wśród mieszkańców wsi doprowadziło do wzrostu niepożądanych zjawisk.

Modernizacja systemu zarządzana na terenach miejskich charakteryzowała się decentralizacją i demokratyzacją. Wprowadzenie ekonomii rynkowej doprowadziło do zmiany tradycyjnego hierarchicznego systemu na wsi w skomplikowaną sieć społeczną. Autor proponuje wprowadzenie nowego modelu zarządzania na terenach wiejskich i nazywa go ekologicznym, mając na myśli dynamiczny, elastyczny system na wzór ekosystemów istniejących w przyrodzie. Powinien on złamać monopol państwa na zarządzanie, stworzyć ramy prawne do pojawienia sią nowych podmiotów dostarczających usługi publiczne i jasno, i precyzyjnie określić funkcje każdego z elementów wchodzących w skład takiego nowego ekologicznego systemu zarządzania. Podczas jego tworzenia powinno się zastosować do następujących zaleceń:

• Zbudowanie wyrafinowanego systemu prawnego i instytucji
• Wdrożenie rządów prawa, rządów etyki i samozarządzania
• Promowanie mechanizmów wspierających zarządzanie na poziomie wsi
• Przemodelowanie (ponowny wybór) komitetów lokalnych
• Zapewnić współpracę i współdecydowanie władz lokalnych (rządowych) i komitetów lokalnych
• Promowanie samozarządzania na terenach wiejskich
• Ustanowenie jasnych praw własności dla własności kolektywnych na wsi
• Doprecyzowanie granic gmin wiejskich, dostosowanie komitetów lokalnych do rzeczywistych warunków geograficznych (dzielenie na mniejsze; włączanie terenów peryferyjnych, itp.)
• Wprowadzenie multimodalnego systemu zarządzania na wsi
• Stworzenie internetowej platformy wspierającej zarządzanie
• Położenie nacisku na rolę organizacji społecznych we współzarządzaniu
• Dbanie o rozwój utalentowanych ludzi dla zarzadzania społecznego

Wprowadzanie tego systemu w Chinach napotkało na określone problemy i trudności. Najważniejsze z nich to:

Uzgadnianie. Zbytnie zdaniem społeczności wiejskiej wymagania odnośnie uzgadniania każdej decyzji na każdym etapie z wszystkimi szczeblami administracji lokalnej i rządowej

Zbyt duży nacisk utrzymywanie bezpieczeństwa publicznego. Koncentrowanie się na kwestiach bezpieczeństwa szkodzi innym elementom zarządzania takim jak innowacyjność i zapewnianie usług publicznych.

Ułomne organizacje społeczne. Zbyt wiele z nich ma nieefektywne zarządzanie, ich działalność dubluje się z zadaniami władz lub komitetów lokalnych, zbytni polegają na subwencjach rządowych, nieefektywnie zarządzają środkami.

Brak wsparcia dla organizacji wolontariatu. Dotychczasowe akcje wolontariatu były organizowane odgórnie, brak modelu współpracy i wspomagania rozwoju organizacji zrzeszających wolontariuszy

Wiele podmiotów zarządzających, ale brak współpracy. Zbyt duża rola państwa w narzucaniu reguł współpracy, zbyt wolne wdrażanie na obszarach wiejskich reform i narzędzi już ustanowionych na drodze prawnej.

Rozdział 13 Zmniejszanie twardego i zwiększanie miękkiego: unikanie materialnego i promowanie cnotliwego.

Dotychczasowy model rozwoju gospodarczego Chin ukierunkowany na eksport zapewnił szybki wzrost gospodarczy, ale stworzył również wiele problemów. Najważniejszy z nich to wyczerpywanie zasobów naturalnych i zatruwanie środowiska.  Zwiększa się ilość ścieków przemysłowych i miejskich, emisja CO2, dwutlenku siarki i wreszcie „zwykłych” śmieci. Autor proponuje wprowadzenie dwóch głównych zasad jakim powinny podlegać reformy obecnego modelu ekonomicznego. Pierwsza z nich to zmniejszanie twardego i zwiększanie miękkiego. Najważniejsze elementy tej zasady to:

Optymalizacja struktury przemysłu. Należy stopniowo odchodzić od przemysłu zużywającego duże ilości zasobów naturalnych i zanieczyszczającego środowisko; wspierać innowacyjność pozwalającą na rozwój i ograniczanie zużycia zasobów; przemodelować PKB tak by większy udział miały w nich usługi finansowe; telekomunikacyjne, bankowe; aktywnie wspierać rozwój sektorów wymagających dużych zasobów ludzkich, takich jak handel, transport, hotele, restauracje, zarządzanie nieruchomościami, itp.; kluczową rolę przypisać edukacji, badaniom naukowym i rozwojowi.

Rozwijać gospodarkę zapętloną. Maksymalizować recykling i utylizację wszystkich zasobów na każdym etapie produkcji; wprowadzić model „od kołyski po kołyskę”[1]; zmniejszyć uzależnienie od inwestycji zagranicznych; promować używanie zielonej energii

Udoskonalić możliwości innowacyjne. Zwiększyć nacisk na stosowanie innowacyjnych metod w produkcji, szczególnie tych zmniejszających zużycie zasobów i ograniczających emisję zanieczyszczeń; zwiększyć rządowe nakłady finansowe na badania i rozwój; motywować przedsiębiorstwa to wykorzystywania już istniejących w kraju innowacji; budować społeczeństwo innowacyjne

Rozwijać zieloną ekonomię[2]. Wprowadzić rządowy system zachęt dla przedsiębiorstw promujący wdrażanie i rozwijanie zielonej ekonomii; zbudowanie mechanizmów rynkowych monitorujących i regulujących stosowanie zielonej ekonomii; zapewnić odpowiedni aparat prawny regulujący te kwestie.

Druga zasada proponowana przez autora to unikanie materialnego i promowanie cnotliwego[3]. Jej najważniejsze elementy to:

Promowanie konsumpcji zapętlonej. Rząd powinien promować model konsumpcji, której kluczowy, elementem jest recykling – w opozycji do obecnie dominującego modelu charakteryzującego się masową produkcją, marnotrawstwem dóbr i nieprawdomówną ilością odpadków.

Zwiększanie konsumpcji niematerialnej. Konsumpcja czysto materialna zwiększa poczucie pustki i niepokoju, należy dążyć do zwiększania konsumpcji dóbr kulturalnych i edukacyjnych.

Promowanie konsumpcji kulturalnej. Rząd powinien zachęcać do tworzenia dóbr kulturalnych lepszej jakości.

Wprowadzenie zasad zrównoważonego rozwoju społecznego. Zapobieganie niebezpieczeństwom konsumeryzmu, produkcji masowej i marnowaniu zasobów, na przykład poprzez zakazy nadmiernego zużywania zasobów na opakowania produktów.

Wspieranie rozwoju technologii wirtualnych. Technologie te pozwalają na konsumowanie dóbr kulturalnych i materialnych przy minimalnym zużyciu zasobów naturalnych

Zwiększenie wykorzystania infrastruktury publicznej. Nakłanianie mieszkańców do korzystania z transportu miejskiego, używania rowerów zamiast samochodów, wprowadzanie centralnych systemów ogrzewania i klimatyzacji.