Cyberrewolucja w Chinach, czyli cyfrowe sądy “Made in China”

Marta Szmidt-Husarz 12-11-2020

0 1 838

Cyberrewolucja w Chinach trwa i nie ominęła również sądownictwa. Co więcej, od dłuższego czasu chińskie sądy są w światowej czołówce, jeżeli chodzi o dostępność postępowań online, wdrożenie rozwiązań IT czy użycie technologii blockchain.

Już w 2012 r. rozwój e-sądownictwa czyli oficjalnie „informatyzacja sądów“ (法院信息化) uzyskał priorytet najwyższego szczebla i uznany został za jeden z dwóch, obok generalnej reformy systemu sądowego, głównych celów chińskiego wymiaru sprawiedliwości. Znamienne, że 35 z 65 założeń wspomnianej reformy sądownictwa opierało się na wdrożeniu rozwiązań IT.

Rozwój tzw. inteligentnych sądów uzależniony jest w dużej mierze od dostępu do informacji. I tak chińska administracja sądowa umożliwia zainteresowanym dostęp do informacji procesowych za pośrednictwem czterech publicznych platform online. W ten sposób strony postępowania mają możliwość zdalnego przeglądania akt sprawy, w tym protokołów z posiedzeń oraz nagrań audio i video, a każdy obywatel może za pośrednictwem Internetu uzyskać dostęp do niemal każdego wyroku wydanego przez dowolny sąd w kraju.

Jedna z platform służy transmisji posiedzeń sądowych na żywo. Każdy zainteresowany z dostępem do Internetu może zatem w czasie rzeczywistym i z dowolnego miejsca na świecie wziąć udział online w posiedzeniu chińskiego sądu. W momencie pisania tego tekstu system “China Trials Online” miał na liczniku prawie 10 milionów transmisji i blisko 30 miliardów (!) odsłon. Platforma dostępna jest pod adresem: http://tingshen.court.gov.cn/.

Transmisja z posiedzenia sądu (Urumqi Intermediate People’s Court) w prowincji Xinjiang

Cyfrowe sądy – zdalne uczestnictwo w rozprawach

Krokiem milowym, usprawniającym przebieg postępowań sądowych i znacznie przyspieszającym czas oczekiwania na rozstrzygnięcia, było umożliwienie stronom całkowicie zdalnego uczestnictwa w rozprawach i wnoszenia pism procesowych w formie elektronicznej. Za pośrednictwem oficjalnej strony internetowej, a także z pomocą połączonej z komunikatorem WeChat aplikacji China Mobile WeCourt (中国移动微法院), chiński wymiar sprawiedliwości zapewnia pełną obsługę spraw sądowych. Od wniesienia pozwu, po wydanie rozstrzygnięcia. Wszystko w jednej aplikacji, w zasięgu smartfonu.

Widok strony głównej aplikacji China Mobile WeCourt

Nie można nie wspomnieć tutaj o funkcjonujących w Chinach Sądach Internetowych, czyli odrębnych sądach specjalnych, powołanych do szybkiego rozstrzygania w trybie online spraw związanych z Internetem. Mowa tu przede wszystkim o e-commerce i sporach dotyczących praw konsumentów czy praw autorskich. Powstały w 2017 r. Sąd Internetowy w Pekinie oraz kolejne dwa sądy w Hangzhou i Guangzhou, nie tylko dopuszczają dowody w postaci elektronicznej, ale zbudowały własne platformy oparte na technologii blockchain, umożliwiające rozpatrywanie spraw na podstawie zabezpieczonych w tej technologii dowodów. Sądom partnerują w tym krajowi (i światowi) giganci hi-tech tacy jak Alibaba, JD.com, Tencent, czy Huawei.

Na uczestników rozpraw sądowych w formie tradycyjnej również czeka w Chinach szereg usprawnień.

Inteligentny system wsparcia procesowego, system rozpoznawania mowy, system rozpoznawania twarzy, zintegrowana ogólnokrajowa platforma zarządzania postepowaniami sądowymi, czy platforma do rozpoznawania spraw wypadków drogowych, to tylko kilka z wielu narzędzi IT stworzonych na potrzeby wymiaru sprawiedliwości w ChRL.

Narzędzia te nie tylko wspomagają pracę chińskich sędziów i prawników ale przede wszystkim ułatwiają życie zwykłym ludziom. Jeżeli dodamy do tego fakt, że wiele sądów w całym kraju prowadzi własne, merytoryczne konta w mediach społecznościowych, mamy pełny obraz społeczeństwa po rewolucji cyfrowej.

Przeczytaj również: Inteligentne AGD w Chinach, czyli nie dla psa kiełbasa

Chińska inwestycja w cyfrowe sądy

Tak imponujący stopień informatyzacji sądownictwa możliwy jest oczywiście dzięki systematycznemu planowaniu i sprawnej realizacji tychże planów przy nakładzie odpowiednich środków finansowych. Chiński plan pięcioletni na lata 2016-2020 (czyli tzw. trzynasta “pięciolatka”) kładł szczególny nacisk na wykorzystanie Big Data i AI w wymiarze sprawiedliwości.

Na programy cyfryzacji sądownictwa takie jak “Inteligenty Sąd” (智慧法院) czy “Inteligentna Prokuratura” (智慧检察院) rząd ChRL planował wydać w tym okresie łącznie 900 milionów RMB (ok. 507 milionów PLN). Warto dodać, że obok 13tego Pięcioletniego Planu Narodowej Informatyzacji (“十三五” (2016－2020年) 国家信息化规划) chińska Rada Państwa uchwaliła w tym okresie również odrębny Plan Rozwoju Sztucznej Inteligencji Nowej Generacji (新一代人工智能发展规划), w ramach którego wdrożono program “Inteligentny Trybunał” (智慧法庭).

Schemat działania system “Inteligentny Sąd” w mieście Chengdu

Oczywiście każdy kij ma dwa końce. Ilość danych zbieranych przez system o wszystkich użytkownikach życia społecznego w Chinach i tak już przyprawia o zawrót głowy, a informacje spływające z sądów dotyczą danych szczególnie wrażliwych. O ile więc cyfryzacja sądownictwa niewątpliwie jest narzędziem wzmacniania efektywności chińskiego wymiaru sprawiedliwości, pozostaje mieć nadzieję, że aparat państwowy będzie zebranymi informacjami oszczędnie i sprawiedliwie gospodarował.