PrawoSpołeczeństwoTechnologie

Człowiek vs. sztuczna inteligencja – prawa autorskie w chińskiej cyberrzeczywistości

Jeszcze do niedawna rozwój Sztucznej Inteligencji (SI) wydawał się być sprawą niedalekiej, ale jednak, przyszłości. Tymczasem okazuje się, że już dziś technologie oparte na SI (人工智能技术) stanowią stały element otoczenia człowieka. Poruszanie się w nowej cyberrzeczywistości rodzi przy tym szereg problemów, w tym również problemów prawnych, które są szczególnie jaskrawe w krajach “nasyconych” nowymi technologiami. Chiny, które już dawno postawiły na cyfryzację i przodują we wdrożeniu SI we wszystkich możliwych dziedzinach życia, są też jednym z pierwszych państw, które muszą wypracować konkretne rozwiązania prawne przystające zarówno do aktualnych potrzeb gospodarczych, jak i społecznych.

W poprzednim artykule pisałam o kontrowersjach związanych z ochroną danych osobowych w kontekście powszechnie w Chinach wykorzystywanej technologii rozpoznawania twarzy. Kolejną dziedziną prawa szczególnie “dotkniętą” przez nowe technologie jest prawo własności intelektualnej (知识产权), obejmujące prawa autorskie, patenty czy znaki towarowe. W ostatnim czasie rozgorzała m.in. debata na temat pozycji SI jako potencjalnego autora dzieł i wynalazków. Czy sztuczna inteligencja może być uznana za twórcę? Czy przysługiwać jej będą prawa wyłączne z tego tytułu? Zobaczmy jak na te pytania odpowiadają chińskie sądy.

Foto.1 Sztuczna inteligencja jako autor

Sprawa Feilin vs. Baidu

Pierwszą sprawą, w której chiński sąd bezpośrednio wypowiedział się w kwestii możliwości przyznania praw autorskich programowi komputerowemu była sprawa z pozwu spółki prawniczej Beijing Feilin Law Firm przeciwko spółce Beijing Baidu Netcom Technology Co., Ltd. (北京菲林律师事务所 vs. 北京百度网讯科技有限公司).

Sporne dzieło to raport będący analizą sądowych zbiorów danych dotyczący branży filmowej i rozrywkowej w Pekinie (影视娱乐行业司法大数据分析报告——电影卷·北京篇),wygenerowany przy pomocy programu Wolters Kluwer China Law & Reference (威科先行·法律信息库) i pierwotnie opublikowany na oficjalnym koncie WeChat kancelarii Feilin w dniu 9 września 2018r. Program ten służy subskrybentom ww. platformy jako narzędzie pozyskiwania informacji prawnych. Raport składał się z rysunków wygenerowanych przez SI i zmodyfikowanych przez pracowników kancelarii Feilin oraz tekstu napisanego przez tychże pracowników. W dniu 10 września 2018r. pozwana opublikowała raport (z drobnymi modyfikacjami) na należącej do siebie platformie Baijiahao   (百家号平台).

Wnosząc pozew Feilin powoływała się na przysługujące jej prawa autorskie do utworu podczas gdy Baidu dowodziła, iż nie mogło dojść do naruszenia praw autorskich powódki, gdyż sporne dzieło wygenerowane zostało w całości przez sztuczną inteligencję.

Foto.2 Rozprawa w sprawie Feilin vs. Baidu przed Sądem Internetowym w Pekinie

W postępowaniu dowodowym ponownie wygenerowano raport według tych samych parametrów, których użyła powódka, a uzyskaną treść porównano ze spornym dokumentem. Stwierdzone rozbieżności pomiędzy obu dziełami sprawiły, że rozstrzygający sprawę Sąd Internetowy w Pekinie uznał, iż przedmiotowy raport jest dziełem oryginalnym i spełnia wymagania do uznania go za utwór w rozumieniu prawa autorskiego. Wkład kreatywny pracowników kancelarii Feilin okazał się przy tym na tyle istotny, że to powódce należy przypisać autorstwo raportu. Przyznając tym samym, iż doszło do naruszenia praw autorskich Feilin, zasądzono na jej rzecz odszkodowanie w wysokości 10.000 RMB oraz zwrot poniesionych kosztów w kwocie 560 RMB.

Co ważniejsze, w uzasadnieniu wyroku Sąd odniósł się również do możliwości przyznania praw autorskich programowi komputerowemu. Skład sędziowski uznał, iż w świetle przepisów o prawie autorskim ChRL, warunkiem koniecznym do uznania dzieła za utwór jest możliwość przypisania autorstwa osobie fizycznej. Z drugiej strony wskazano, że ani twórcy, ani użytkownika programu komputerowego nie można uznać za autora treści w całości wygenerowanych przez sztuczną inteligencję, a zatem dzieł takich nie można traktować jak utworów w rozumieniu prawa autorskiego. Doszukując się jakiejś formy ochrony prawnej stworzonych przez SI dzieł, Sąd Internetowy w Pekinie stwierdził przy tym, że zarówno twórcy programu komputerowego jak i jego użytkownikowi należy się “pewna” rekompensata.

 

Rozstrzygnięcie w sprawie Feilin vs. Baidu wyraźnie stwierdza zatem, iż sztuczna inteligencja nie może być uznana za autora, a jej wytwór nie jest utworem w rozumieniu przepisów prawa autorskiego ChRL.

Sąd wskazał ponadto na konieczność opatrywania generowanych przez SI publikacji stosowną adnotacją, wskazującą, iż wygenerowane zostały przez określony program.

Sprawa Tencent vs. Yingxun

 Nieco dalej w rozważaniach na temat prawnoautorskiej ochrony dzieł stworzonych przy użyciu programów komputerowych poszedł Sąd Ludowy dystryktu Nanshan w Shenzhen (深圳市南山区人民法院) rozpatrując sprawę z pozwu spółki Shenzhen Tencent Computer System Co., Ltd. przeciwko spółce Shanghai Yingxun Technology Co., Ltd. 

Sprawa Tencent vs. Yingxun dotyczyła programu komputerowego Dreamwriter, czyli inteligentnego asystenta pisania stworzonego przez Tencent Beijing Co., Ltd., i udostępnionego na zasadzie licencji powodowi, Shenzhen Tencent Computer System Co., Ltd. (深圳市腾讯计算机系统有限公司).

W dniu 20 sierpnia 2018 r. Tencent opublikował na swojej stronie „Tencent Securities“ (腾讯证券网站) artykuł zatytułowany „Afternoon Comment: Shanghai Stock Index Rose Slightly by 0.11% to 2671.93 points, led by communications operations, oil exploration and other sectors“ (《午评:沪指小幅上涨 0.11% 报 2671.93 点 通信运营、石油开采等板块领涨》). Zgodnie z wytycznymi sądu w sprawie Feilin vs. Baidu, artykuł opatrzony został adnotacją wskazującą, że tekst wygenerowany został przez program Dreamwriter Tencenta. Rzeczony artykuł skopiowany został następnie przez pozwanego, Shanghai Yingxun Technology Co., Ltd. (上海盈讯科技有限公司), i opublikowany na jego stronie internetowej “House of Online Loan” (网贷之家). Skopiowany tekst opatrzony był tym samym tytułem, zawierał identyczną treść i zawierał stosowną adnotacją o wygenerowaniu przez  program Dreamwriter.

Foto.3 Oryginalny artykuł zamieszczony na stronie Tencent Securities w dniu 20.08.2018 r.

Rozpatrując przedmiotową sprawę Sąd w Shenzhen orzekł, iż

dzieło wygenerowane automatycznie i w całości stworzone wyłącznie przez program komputerowy nie może zostać uznane za utwór w rozumieniu przepisów prawa autorskiego, a tym samym nie może być przedmiotem ochrony prawa autorskiego.

W tym zakresie Sąd Ludowy dystryktu Nanshan podzielił zatem stanowisko wyrażone wcześniej przez Sąd w Pekinie w sprawie Feilin vs. Baidu, uznając, iż sztuczna inteligencja jako taka nie może być podmiotem praw autorskich. Odmiennie niż w sprawie Feilin vs. Baidu, w przypadku programu Tencent Dreamwriter Sąd doszukał się jednak pewnego rodzaju współdziałania pomiędzy zespołem ludzkim obsługującym program a zautomatyzowanymi działaniami SI. Uznając wkład człowieka dokonany w momencie tworzenia programu komputerowego za niezbędny i jednocześnie kreatywny element procesu późniejszego powstawania artykułów generowanych przez inteligentnego asystenta, organ orzekający stwierdził zatem, że sporny tekst jest utworem chronionym przez prawo autorskie ChRL, a podmiotem praw autorskich będzie tutaj zespół osób, które stworzyły program.

 Znaczenie wyroku Tencent vs. Yingxun opiera się na uznaniu dzieła stworzonego przy udziale SI za przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze. Tym samym po raz pierwszy chiński sąd potwierdził, że kontent generowany przez program komputerowy może podlegać ochronie prawnoautorskej. Póki co szala przechyla się co prawda na korzyść czynnika ludzkiego tj. twórców programów komputerowych, jednak wyrok Tencent vs. Yingxun otwiera drogę do dalszych rozważań na temat roli i prawnej pozycji SI w procesie tworzenia tekstów i innych dzieł kreatywnych.

Być może w kolejnej sprawie skład orzekający przesunie szalę na korzyść SI, co rodzić będzie kolejne pytania o granice człowieczeństwa otaczających nasz maszyn.

 

Może Cię zainteresować: Technologia rozpoznawania twarzy a ochrona danych osobowych w Chinach – sprawa prof. Guo Binga

Redakcja: Leszek B. Ślazyk

e-mail: kontakt@chiny24.com

© chiny24.com 2010-2021

Twierdza Chiny Twierdza Chiny

Marta Szmidt-Husarz

- prawnik, ekspert i wieloletni praktyk chińskiego prawa i kultury prawnej, związana z Chinami od 2011 r.; - absolwentka Shanghai Jiaotong University i doktor nauk prawnych East China University of Politics and Law; - za pośrednictwem SzmidtPartners.com zajmuje się obsługą prawną biznesu w Chinach; - kontakt: http://szmidtpartners.com/pl/kontakt/

Related Articles

Back to top button