Chiny na czele rewolucji robotycznej: jak polityka i technologie kształtują przemysł przyszłości

Historia i rozwój robotyzacji w Chinach
Chiny przez dekady rozwijały swoją gospodarkę, koncentrując się na produkcji przemysłowej jako filarze swojej siły ekonomicznej. Już na początku XXI wieku władze chińskie zaczęły dostrzegać potencjał robotyzacji jako kluczowego narzędzia umożliwiającego modernizację przemysłu i utrzymanie konkurencyjności na globalnym rynku. Wprowadzenie strategii takich jak “Made in China 2025” oraz kolejne plany pięcioletnie ukierunkowane na rozwój zaawansowanych technologii pokazują, jak istotnym priorytetem dla Pekinu stała się automatyzacja. W szczególności robotyka przemysłowa zyskała strategiczne znaczenie w kontekście rosnących kosztów pracy, starzejącej się populacji oraz rosnącego zapotrzebowania na produkty wysokiej jakości. Od wdrożenia pierwszych programów wsparcia robotyki do osiągnięcia pozycji lidera w produkcji robotów, Chiny przeszły niezwykle dynamiczną drogę rozwoju, która zmienia globalne podejście do automatyzacji.
Rys. 1.: Wykres wzrostu liczby robotów przemysłowych w Chinach w latach 2010-2021.
Społeczna polityka w sprawie robotów przemysłowych
Robotyka przemysłowa odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu dominacji Chin w produkcji przemysłowej. Biorąc pod uwagę nacisk Pekinu na zaawansowane technologie oraz samowystarczalność, nie dziwi fakt, że kraj ten podejmuje poważne kroki w kierunku stania się liderem innowacji i produkcji w dziedzinie robotyki.
Od czasu 10. Planu Pięcioletniego rząd Chin wyraźnie deklarował chęć rozwijania nowych technologii zwiększających konkurencyjność przemysłową. W 2015 roku wprowadzono inicjatywę “Made in China 2025” (中国制造 2025), której celem jest ustanowienie Chin jako wiodącej potęgi produkcyjnej do 2049 roku. Plan obejmuje dziesięć kluczowych sektorów, w tym “zaawansowane numerycznie sterowane obrabiarki i roboty”. Rozwój robotyki przemysłowej jest także jednym z priorytetów inwestycji w “nowe jakościowe siły produkcyjne” (新质生产力). Ostatnio Chiny zobowiązały się zwiększyć inwestycje w modernizację wyposażenia na dużą skalę o 25% do 2027 roku.
Rys. 2.: 10 kluczowych sektorów planu “Made in China 2025”.
Program Rozwoju Przemysłu Robotycznego (机器人产业发展规划) na lata 2016-2020 miał na celu promowanie wykorzystania robotów w produkcji, przyciąganie zagranicznych inwestycji oraz wspieranie krajowej produkcji robotów. Program zakładał potrojenie rocznej produkcji robotów przemysłowych do 100 000 sztuk do 2020 roku. Cel ten został znacznie przekroczony, gdyż w 2020 roku wyprodukowano ponad 237 000 jednostek, a w 2021 roku liczba ta osiągnęła 363 000.
W 2018 roku Chiny uruchomiły Krajowe Centrum Innowacji Robotycznych, wspólne przedsięwzięcie Instytutu Automatyzacji w Shenyang, Chińskiej Akademii Nauk, Instytutu Technologii w Harbinie oraz innych firm. Plan “Robotics+” (机器人+) na 2023 rok ma na celu podwojenie gęstości robotów w produkcji w Chinach do 2025 roku w porównaniu z 2020 rokiem. Kluczowym elementem tego wzrostu mają być roboty humanoidalne. W “14. Planie Pięcioletnim” dla Rozwoju Przemysłu Robotycznego (十四五 机器人产业发展规划) rząd wyznaczył cel masowej produkcji humanoidów do 2025 roku oraz osiągnięcie światowego przywództwa do 2027 roku.
Rys. 3.: 5 zadań dla 5-cio letniego planu rozwoju chińskiej robotyki (2016-2020).
Samorządy lokalne i prowincjonalne wspierają te strategiczne cele. Co najmniej 21 miast i 5 prowincji oferuje subsydia na rozwój robotyki przemysłowej. Hunan, Shenzhen i Pekin ogłosiły nowe plany działań na rzecz rozwoju przemysłu robotycznego. Działania Pekinu obejmują inwestycje w badania i rozwój, platformy innowacyjne, parki przemysłowe oraz rekrutację talentów. Zapewnia się także wsparcie polityczne poprzez przyspieszone zatwierdzenia dla ziemi, fabryk i nowych projektów oraz pomoc w publicznych notowaniach giełdowych. W prowincji Guangdong ponad 2000 firm produkcyjnych skorzystało z subsydiów rządowych na przejście z pracy ludzkiej na maszynową. Miasto Dongguan (东莞) w prowincji Guangdong wyróżnia się realizacją ponad 4600 projektów “człowiek-maszyna”, wspieranych przez fundusz rocznych zwrotów w wysokości 200 milionów RMB dla firm produkcyjnych.
Dongguan czerpie również korzyści z przemysłowej strefy rozwoju Songshan Lake. W Songshan Lake setki firm robotycznych korzystają z inkubatorów wspieranych przez rząd oraz z rozbudowanych zdolności produkcyjnych robotów, co pozwala na znaczne oszczędności czasu i kosztów w badaniach i rozwoju.
Rys. 4.: Zdjęcie parku przemysłowego Songshan Lake.
Społeczne postrzeganie robotyzacji
Obawy o utratę miejsc pracy w wyniku robotyzacji, które dominują w zachodnich mediach, w Chinach nie są tak wyraźnie zaznaczone. Rządowe dokumenty rzadko wyrażają obawy związane z zastępowaniem ludzi przez maszyny, zamiast tego promując roboty jako rozwiązanie problemów związanych z sytuacją na rynku pracy. Dzięki szerszemu społecznemu akceptowaniu robotów Chiny przypominają bardziej Japonię niż kraje Zachodu, gdzie obawy o miejsca pracy mogą hamować dalszą adopcję robotów.
Chiny, mimo swojej pozycji przemysłowego giganta, stoją w obliczu istotnych wyzwań demograficznych. Populacja w wieku produkcyjnym maleje zarówno w liczbach bezwzględnych, jak i jako procent ogółu populacji. Prognozy na 2050 rok wskazują na spadek populacji w wieku produkcyjnym o ponad 20%. Dodatkowo rosnące płace, wyższe koszty pracy i niechęć młodszych pokoleń do pracy w tradycyjnych zawodach produkcyjnych mogą pogłębiać skutki tego trendu.
Rys. 5. : Prognozy spadku populacji w wieku produkcyjnym.
W 2023 roku Ministerstwo Zasobów Ludzkich i Bezpieczeństwa Społecznego opublikowało listę 100 zawodów, w których występują niedobory pracowników, z czego 41 związanych jest z produkcją. Szczególną presję odczuwa przemysł motoryzacyjny, co tłumaczy znaczące wzrosty instalacji robotów w tym sektorze.
Pandemia COVID-19 przyspieszyła globalną adopcję robotów przemysłowych, podkreślając ich odporność na zakłócenia w łańcuchach dostaw spowodowane czynnikami zdrowotnymi.
Badania wskazują na pozytywną zależność między robotyzacją a ogólną produktywnością: roboty mogą kompensować braki siły roboczej, zmniejszać wskaźniki błędów, poprawiać bezpieczeństwo i generować wyższą wydajność.
Prognozy rządowe wskazują, że w 2025 roku sektor produkcyjny w Chinach może zmagać się z niedoborem niemal 30 milionów pracowników. Czy zatem dziwić może, iż chińskie firmy liczą na to, że wakaty wypełnią roboty?
Rys. 6. : Liczba robotów przemysłowych na 10 000 pracowników w Chinach w porównaniu z innymi krajami.
Leszek B. Ślazyk
e-mail: kontakt@chiny24.com
© www.chiny24.com