Nauka

Uczciwy rozwój, cz.2

Czy to w ogóle możliwe?

Dzisiaj druga część recenzji pracy Fair Development in China pod redakcją Jiang Qingyun, Qian Lixian i DIng Min wydawnictwa Springer z 2017 roku.

Dział II Perspektywa społeczna i indywidualna

Rozdział 5 Uczciwość w życiu codziennym obywateli: wyzwania i propozycje zmian

Autor niniejszego rozdziału próbuje zmierzyć się z problemem „trzech nowych gór”, na które musi się obecnie wspinać obywatel Chin, czyli edukację, służbę zdrowia i opiekę społeczną dla osób starszych.

Podstawowe problemy we wdrażaniu uczciwego dostępu do edukacji to między innymi przekazywanie większych środków i lepszego wyposażenia do wybranych szkół w obszarach miejskich kosztem pozostałych (co spowodowało znaczący spadek uczniów z obszarów wiejskich w szkołach gimnazjalnych i na studiach); podział wedle meldunku na dwie klasy miejską i wiejską (z towarzyszącą im dyskryminacją już na poziomie edukacji obowiązkowej); brak wsparcia dla edukacji dzieci pracowników migrujących (ok 50 milionów); różnice w poziomie nauczania na poziomie prowincji i regionów ma wszystkich jego etapach (przedszkolny, obowiązkowym i wyższym); istnienie systemu szkół publicznych i prywatnych, w którym oba te sektory traktowane są nierównomiernie (szkoły prywatne są dyskryminowane pod kątem prawnym, finansowym i autonomii działania).

Proponowane rozwiązania to: zwiększenie nakładów finansowych na edukację (zwłaszcza na obszarach wiejskich i w biedniejszych regionach kraju); usprawnienie systemu prawnego (zrównanie statusu prawnego szkół publicznych i prywatnych); prawne zagwarantowanie identycznego poziomu jakości nauczania obowiązkowego w obszarach miejskich i wiejskich; reforma instytucjonalna edukacji (wprowadzenie narodowych standardów nauczania obowiązkowego; implementacja „kuponów edukacyjnych” lub obowiązkowych edukacyjnych kart rejestracyjnych gwarantujących równy dostęp do nauki również dzieciom pracowników migrujących; dodatkowe szkolenia dla nauczyciel z obszarów wiejskich.

Problemy służby zdrowia. Najważniejszym problemem opieki zdrowotnej jest trzystopniowy, niezsynchronizowany system ubezpieczeń, składający się z wielu „planów ubezpieczeniowych” adresowanych do różnych grup społecznych (patrz diagram). Każdym z planów zajmuje się odrębna instytucja rządowa, co prowadzi do marnotrawstwa finansowego i duplikowania prac. Część obywateli należy do więcej niż jednego planu, co zwiększa ich obciążenia finansowe. Różne plany mają różne „przywileje” co dodatkowo zwiększa ogólną niesprawiedliwość systemu. Na to wszystko nakłada się „lokalizacja” usług medycznych skutkująca „wymuszaniem” od obywateli dodatkowych opłat, jeśli chcą (muszą) leczyć się poza regionem zamieszkania. Systemy informatyczne poszczególnych „planów ubezpieczeniowych” nie są dość dobrze zintegrowane. I „last but not least” – trójstopniowy system służby medycznej różny dla obszarów wiejskich (wiejskie szpitale, „miasteczkowe” szpitale i powiatowe szpitale) i miejskich (osiedlowe, dzielnicowe i municypalne), z niezrównoważonym podziałem środków finansowych co skutkuje zapchanymi szpitalami średniego szczebla i bardziej dostępnymi szpitalami szczebla podstawowego, ale za to niedostatecznie wyposażonymi.

Proponowane rozwiązania to: Ogłoszenie ogólnonarodowego sytemu ubezpieczeń zdrowotnych z jasno określonymi zasadami, kluczowymi zadaniami i planem integracji systemów informatycznych wraz z podaniem harmonogramu jego realizacji; bardziej scentralizowany system zakupów środków medycznych dla obszarów wiejskich; zwiększona unifikacja planów medycznych i doprowadzenie etapami integracji pionowej skutkującej jednym ogólnonarodowym systemem ubezpieczenia zdrowotnego (bez lokalizacji); podporządkowanie różnorodnych planów medycznych jednej instytucji państwowej – np. Ministerstwu Zdrowia; wzmocnienie nadzoru nad jakością usług medycznych świadczonych zwłaszcza na obszarach wiejskich; wprowadzenie systemu motywacyjnego i podnoszenia kwalifikacji dla personelu medycznego z obszarów wiejskich; zwiększenie i dywersyfikacja nakładów finansowych (również przez wprowadzenie odpisów podatkowych)

Problemy systemu opieki nad osobami starszymi. Szacuje się, że w 2020 w Chinach będzie około 243 milionów osób które ukończyły 6o-ty rok życia, co stanowić będzie 18% populacji. Załamał się tradycyjny model, w którym młodsze pokolenie opiekowało się starszymi. Polityka jednego dziecka zaowocowała strukturą cztery-dwa-jeden (czterech dziadków, dwoje rodziców, jedno dziecko). Brakuje strukturalnego podejścia do rozwiązania problemu opieki nad osobami starszymi; organizacje społeczne są zniechęcane zbyt restrykcyjnymi przepisami; inwestycje w system są zbyt małe, subsydia państwowe niewystarczające i brak zachęt (ulg, podatkowych, itp.) by zachęcać pozarządowe źródła finansowania (organizacje społeczne, darowizny, itp.); niska jakość i mała dostępność usług (domy opieki są zazwyczaj małe i obsługują zarówno osoby zdrowe jak i ze schorzeniami co znacznie utrudnia ich działalność); brak wykwalifikowanego personelu który umiałby się odpowiednio zaopiekować osobami starszymi.

Proponowane rozwiązania to: włączyć plan systemu opieki nad osobami starszymi do ogólnonarodowego planu rozwoju społeczno-ekonomicznego; uwzględniać potrzeby systemu opieki już na poziomie planowania rozwoju miast i dzielnic; zdywersyfikować źródła finansowania systemu opieki poprzez deregulację, umożliwić firmom prywatnym inwestowanie w ten sektor usług publicznych; zwiększyć jakość oferowanych usług (zdefiniować standardy wyposażenia, opłat, itp.; wprowadzić system zachęt finansowych dla ośrodków spełniających wymogi; stworzyć system szkoleń dla personelu).

Rozdział 6 Ocena uczciwości w obecnym chińskim systemie opieki społecznej

W początkowej części rozdziału autor omawia rozwój systemów opieki społecznej na świecie oraz reformy jakim podlegały na Zachodzie (USA, Kanada, Europa Wschodnia) Azji Wschodniej (Japonia, Korea, Taiwan) a następnie przechodzi do opisu sytuacji w Chinach. Po „otwarciu się na Zachód” i ostatnich kilku dekadach intensywnego rozwoju gospodarczego współczynnik Giniego[1] na terenach wiejskich wzrósł z 0.24 do 0.39 a na terenach miejskich poszybował z 0.16 do 0.37. Nie udało się też rozwiązać wielu problemów społecznych, w tym między innymi ubóstwa.

Rozwój systemu opieki społecznej w Chinach można podzielić na trzy etapy. W pierwszym (lata 50-te do 90-tych) w system gospodarki planowej pracownicy otrzymywali niskie, ale powszechne świadczenia społeczne (emerytury, zwrot kosztów leczenia, tanie lub darmowe żłobki i przedszkola, niskie czynsze, i nawet opiekę pielęgniarską w domu). Państwo oferowało również podstawową opiekę zdrowotną i system edukacji. Dużo gorzej mieli pracownicy „nieformalni” (pracujący poza sektorem państwowym) i rolnicy. W drugim (od lat 90-tych do 2003) system charakteryzowało powiedzenie: jedno centrum, dwie gwarancje i trzy linie bezpieczeństwa. Centrum – to tworzenie ośrodków pomagających w poszukiwaniu pracy bezrobotnym i wspieranie ich finansowo w podstawowych wydatkach na życie, oraz oferowanie szkoleń. Dwie gwarancje dotyczyły obietnicy, że zapomogi i emerytury będą wypłacane na czas i w całości. Trzy linie bezpieczeństwa to zasiłki, zapomogi i diety dla mieszkańców miast. Rozpoczęto tez proces przechodzenia od zapewniania tych środków przez firmy (wtedy państwowe) na państwo, przy współudziale przedsiębiorstw i obywateli, czyli innymi słowy rozpoczęto budowanie państwowego, ogólnokrajowego systemu opieki społecznej zawierającego między innymi takie elementy jak ubezpieczenie dla osób starszych, ubezpieczenie zdrowotne, zasiłki dla bezrobotnych, ubezpieczenie od wypadków w pracy, itp. W roku 2003 rozpoczęto szeroko zakrojoną reformę całego systemu. Państwo zagwarantowało pokrywanie 4/5 kosztów podstawowego systemu ubezpieczeń zdrowotnych dla mieszkańców miast (patrz diagram), zaproponowano rozszerzenie programu na bezrobotnych mieszkańców miast; w 17 prowincja utworzono ujednolicony plan emerytalny; wdrożono program bezpłatnych podręczników i pomocy naukowych dla dzieci z ubogich rodzin, itp.

Niestety, pomimo wszystkich tych reform i niewątpliwych osiągnięć chińskich system opieki społecznej wciąż trapią takie bolączki jak:

Powolne i opóźnione wdrażanie systemu na terenach wiejskich. Mieszkańcy miast są faworyzowani zarówno pod względem jakości świadczonych usług jak i wysokości świadczeń; część programów takich jak emerytury dla osób starszych lub opieka medyczna nie zostało w całości zaimplementowanych na wsi bądź – co gorsza – jest dopiero na wczesnym etapie wdrażania.

Niedostateczna ochrona pracowników migrujących i zmarginalizowanych grup społecznych. Ze względu na brak oficjalnego statusu mieszkańca miasta (nie są też formalnie rolnikami), pracownicy migrujący nie są obejmowani systemem opieki społecznej.

Słaby, źle funkcjonujący mechanizm redystrybucji przychodu. Istotną cechą systemu opieki społecznej powinno być zmniejszanie dystansu między bogatymi i biednymi poprzez redystrybucję przychodu. Niestety obecne rozwiązania nie tylko tego nie osiągnęły, ale wręcz powiększyły tę lukę między bogatymi a biednymi. Pracownicy wielkich państwowych firm mają większe pensje a zatem i większe korzyści z systemu opieki społecznej, co jest niesprawiedliwe.

Dyskryminacja w edukacji i zatrudnieniu. Obie istnieją zarówno w praktykach dotyczących przyjmowania do pracy jak i w systemie opieki społecznej.

Autor proponuje następujące środki zaradcze:

Połączyć uczciwość z efektywnością – z naciskiem na uczciwość. Zreformować system tak, by zapewniał minimum socjalne dla wszystkich, zmniejszał polaryzację zarobków i likwidował dyskryminację ze względu na meldunek, płeć, zawód i status społeczny.

Zapewnić stabilność reformowanego systemu. Uwzględnić czynniki takie jak urbanizacja i starzenie się społeczeństwa, wziąć pod uwagę możliwości ekonomiczne państwa i planować długofalowo.

Położyć nacisk na rozwój miejsc pracy. Praca to najlepszy sposób na walkę z ubóstwem, zatem należy wspierać wysiłki zmierzające do tworzenia nowych miejsc pracy, sposobów zatrudnienia (samozatrudnienie) i doskonalenia zawodowego (szkolenia).

Zwiększyć inwestycje w system edukacyjny. Najważniejszy jest kapitał ludzki, zatem należy zwiększać dostępność i jakość szkolnictwa, szczególnie na terenach wiejskich i środkowo-zachodnich Chinach, wprowadzić system kredytów studenckich, stypendiów i studiów zaocznych.

Stworzyć powszechny system regulacji podatkowej. Oprócz istniejących podatków wprowadzić dodatkowy dla monopoli i produktów generujących wysokie zyski; podatek od zasobów i gruntów dla firm, które korzystają z obiektywnych warunków naturalnych oraz korporacyjny podatek od przychodu. W odniesieniu do obywateli nie można polegać wyłącznie na podatku od przychodów. Należy zróżnicować podatki, w zależności od tego na co jest przeznaczany przychód (konsumpcja, inwestycje, oszczędności, dziedziczenie, itp.)

Wyeliminować nierówne traktowanie różnych grup społecznych. Zapewnić dostęp do systemu opieki społecznej wszystkim – tym z miast i tym z obszarów wiejskich, pracownikom migrującym, znieść rozróżnienie na pracowników firm państwowych i prywatnych, itp.

Rozdział 7 Ocena uczciwości bogactwa.

Chociaż w zasadzie panuje ogólna zgoda, że bogactwo samo w sobie jest neutralne ideologicznie, to już jego tworzenie, podział i reinwestowanie jest przedmiotem gorących sporów. Autor proponuje by wprowadzić definicję uczciwego bogactwa, czyli takiego, które zostało wytworzone dzięki działaniom komercyjnym w sposób uczciwy dla wszystkich uczestników zarówno po stronie popytu jak i podaży: ludzi, zwierząt i środowiska naturalnego. Pozwoli to na zmianę optyki: zamiast koncentrować się na zdobyciu więcej bogactwa, przestawić się na tworzenie bardziej uczciwego bogactwa. To zaś stanowi podstawę do budowy modelu, za pomocą którego będzie można oceniać bogactwo.

Autor nie odrzuca tradycyjnych metod mierzenia poziomu bogactwa – są one powszechnie znane – proponuje jedna by uwzględniać w na ile uczciwy sposób zostało ono zdobyte. Jednym ze sposobów oceny może być posługiwanie się zestawem określonych czynników (przyjazny środowisku, innowacyjny, filantropijny, etyczny, stawiający na pierwszym miejscu dobro konsumenta, itp.). Wymaga to oczywiście transparentności działań firmy i zasady – lepsze informacje o złych zachowaniach i praktykach przedsiębiorstwa niż brak jakichkolwiek informacji. Przyznając odpowiednie wagi tym czynnikom i stosując proponowane przez autora wzory matematyczne można zbudować ranking uczciwego bogactwa, który następnie może być wykorzystywany przez system podatkowy.

cdn…..


[1] https://pl.wikipedia.org/wiki/Wsp%C3%B3%C5%82czynnik_Giniego

 

Yue Bilin

Pasjonat Chin od ponad 35 lat, uczeń Zhuang Zhou, miłośnik chińskiej literatury klasycznej, uważny obserwator Chin współczesnych.

Related Articles

Check Also
Close
Back to top button