Poprzedni tekst na temat konosamentu zamieściliśmy na stronie chiny24.com w 2010 roku. Minęło trochę czasu, świat się zmienił… Czy od 2010 roku zmienił się charakter konosamentu? Hmmm, może najpierw warto byłoby wyjaśnić czym jest konosament.
Jakiś czas temu, gdzieś tam w Chinach napadnięto na furgonetkę firmy kurierskiej TNT (teraz Fedex). Wraz z wieloma przesyłkami zaginęły konosamenty dotyczące zamówienia pewnej firmy z Polski. Załadowca, którym był chiński producent bardzo chciał pomóc polskiemu klientowi. Udał się do biura armatora i poprosił o ponowne wystawienie dokumentów. Niestety, okazało się, że uzyskanie duplikatu konosamentu, morskiego listu przewozowego, jest po prostu niemożliwe.
Czemu przywołujemy tę historię sprzed lat?
Przede wszystkim by uświadomić jak ważnym dokumentem jest konosament, zwany potocznie „Bi-elką”, „beelką”, a fachowo z angielskiego Bill of Lading. Polska nazwa – konosament – wywodzi się z francuskiego le connaissement, czyli “rachunek do załadunku”.
W myśl art. 131 Kodeksu Morskiego „Konosament stanowi dowód przyjęcia ładunku w nim oznaczonego na statek w celu przewozu i jest dokumentem legitymującym do dysponowania tym ładunkiem i do jego odbioru”.
Właśnie ten odbiór towaru ma w przypadku tego dokumentu tak wielkie znaczenie. Czyni zeń papier wartościowy, poniekąd odpowiednik banknotu, w jego pierwotnym znaczeniu. Posiadacz banknotu wykazywał nim, że znajduje się w posiadaniu ścisłe określonej banknotem ilości złota. Nie musiał ryzykować przewożenia złota z miasta do miasta, wystarczał banknot, który można było zamienić na złoto w oddziale banku znajdującym się u celu podróży. I takim dokumentem jest konosament: kto okaże go w biurze armatora ulokowanym u celu podróży towaru (kontenera), ten może ów towar podjąć.
Wracając na chwilę do naszej historii – brak możliwości wystawienia duplikatu konosamentu był spowodowany tym, że (w skrajnym, ale możliwym przypadku) po odbiór towaru mogła się zgłosić osoba, która weszła w posiadanie zaginionego, skradzionego konosamentu oraz ta, która fizycznie za towar zapłaciła.
W dalszej części opiszę jak uniknąć podobnej sytuacji. Teraz skupmy się na samym dokumencie.
Awers konosamentu zazwyczaj wygląda tak jak na zdjęciu poniżej:
W górnej części konosamentu znajdują się następujące rubryki:
Shipper: Nadawca/załadowca/wysyłający. Pełna nazwa firmy wysyłającej/eksportującej towar, wraz z adresem;
Consignee: Odbiorca ładunku. Pełna nazwa firmy odbierającej/importującej towar, wraz z adresem;
Sposób wypełnienia tej klauzuli decyduje o rodzaju konosamentu. Pozostawienie rubryki nie wypełnionej lub wpisanie to order / to bearer powoduje, że mamy do czynienia z konosamentem na okaziciela.
Notify address: Adres awizacji. Adres, pod który należy wysłać zawiadomienie o przybyciu ładunku do portu przeznaczenia. Jest to szczególnie istotne przy konosamentach na okaziciela, gdyż wówczas armator nie wie, kto będzie odbiorcą ładunku.
Place of receipt: Miejsce odbioru towaru.
Precarriage by: Przewóz przed dostarczeniem na statek.
Vessel: Statek (nazwa)
Port of Loading: Port załadunku
Port of discharge: Port wyładunku
Place od delivery: Miejsce dostarczenia
Document No.: Numer dokumentu
No. of original Bill of Lading: Liczba orygianlnych egzemplarzy konosamentu
Point and country of origin: Punkt (tu: miejsce pochodzenia) i kraj pochodzenia
Domestic routing / Export instructions: Firma forwardingowa odpowiedzialna za ładunek na terenie kraju zładowcy / eksportera, przed załadowaniem na statek oraz/lub instrukcje dotyczące eksportu
Środkową część konosamentu zajmują rubryki dotyczące ładunku:
Marks and numbers: Oznaczenia i numery (kartonów)
Number and kind of package: Liczba i rodzaj pakunków (przesyłek)
Description of goods: Opis ładunku
Weight/Measurement: Waga/Wymiary
W dolnej części konosamentu umieszczone są klauzule:
Freight and charges: Fracht i koszty
Prepaid: Przedpłacona (płatność za transport po stronie załadowcy)
Collect: Do odbioru (płatność za transport po stronie odbiorcy/importera)
Stamp and signature of the carrier or its agent: Pieczęć i popis przewoźnika lub jego agenta
Z kolei na rewers konosamentu mało kto zwraca uwagę a zawiera on sporo ważnych zapisów.
Zapisom tym poświęcimy osobny artykuł. Proszę rzucić okiem na przykładowy rewers konosamentu przywołując sobie zarazem wszystkie doświadczenia z informacjami przekazywanymi drobnym drukiem. Tył konosamentu to wyłącznie “drobny druk”. Ignorowanie informacji na tej stronie konosamentu generuje zazwyczaj wiele nieporozumień i jest przyczyna kłopotów niedoświadczonych importerów oraz eksporterów.
Wikipedia podaje następujące rodzaje konosamentów:
- konosament zwykły– wystawia się przy przewozie ładunku jednym statkiem bezpośrednio z portu załadowania do portu przeznaczenia
- konosament bezpośredni– obejmuje przewóz ładunku z portu załadowania do portu przeznaczenia połączony z przeładunkiem w jednym lub kilku portach podróżnych i zmianą przewoźników
- konosament przewozu kombinowanego– wystawia armator występujący w roli operatora przewozów multimodalnych CTO (Combined Transport Operator), który ponosi odpowiedzialność za ładunek, pomimo użycia do jego przewozu różnych środków transportu
- Konosament FIATA– jest wystawiany przez spedytora pełniącego rolę operatora przewozów multimodalnych MTO (Multimodal Transport Operator), który ponosi odpowiedzialność za utratę lub uszkodzenia ładunku na całej trasie przewozu.
Ze względu na sposób wskazania odbiorcy towaru wyróżniamy:
- konosament imienny (straight bill of lading, bill of lading to a named /specified/ person) jest wysyłany na odbiorcę towaru i nie posiada zastrzeżenia, że towar ma być wydany na jego zlecenie, może być przenoszony tylko w drodze cesji.
- konosament na okaziciela (bearer bill of lading) – daje możliwość odebrania towaru każdemu jego posiadaczowi
- konosament na zlecenie (order bill of lading) – wystawiany na polecenie określonej osoby, osoby przez nią wskazanej albo tylko na zlecenie. W pierwszym przypadku jest przekazywany w drodze indosu, czyli przeniesienia własności papieru wartościowego. Druga sytuacja, gdy konosament wystawiony jest na zlecenie załadowcy – załadowca indosuje konosament in blanco, czyli zawiera tylko podpis wystawcy, po czym może nastąpić jego dalsze przeniesienie.
Do omówienia pozostaje nam ostatni aspekt – można rzec morał z tej przytoczonej na początku historii: Jak chronić ten bardzo wartościowy dokument?
Najprostsze rozwiązanie to unikać drukowania, wysyłania, przewożenia konosamentów i zaprzyjaźnić się z usługą zwolnienia teleksowego (Telex Release). “Teleks” jest elektroniczną wersją konosamentu. Dzięki tej usłudze załadowca po otrzymaniu wpłaty za towaru zamiast prosić o wydruk wersji papierowych informuje biuro spedytora i zwalnia towar teleksowo. Szybko, sprawnie i bezpiecznie.
Poniższy obrazek pokazuje konosament zwolniony telexowo – różni się w zasadzie tylko adnotacją (stemplem) „Surrendered bill of lading”
Kwestii dokumentacji importowej poświęcony był webinar, który prowadziliśmy wspólnie z Morską Agencją Gdynia.
Tekst: Andrzej Kamiński
e-mail: napisz@andrzejkaminski.pl
Redakcja: Leszek B. Ślazyk
e-mail: kontakt@chiny24.com
© 2010 – 2021 www.chiny24.com
